Michèle Matyn (1978) maakte voor deze fotokatern, Daydreams of a Solitary Stroller, een selectie uit de polaroids die ze meebracht van haar verre, eenzame reizen door centraal Canada, Frankrijk en Spanje. De eerste tocht kreeg de titel I wasn’t born yesterday, deary. A trip in the eye of Guy Maddin. Matyn reed met de jeep vanuit Winnipeg (het geografische midden van het Noord-Amerikaanse continent) door de provincies Saskatchewan en Manitoba. Een maand permafrost. Een slordige 8.500 kilometer in het putje van de winter van 2009. De reis die ze in het voorjaar van 2010 ondernam kreeg de titel Samanta en ging langs zoveel mogelijk omwegen van Antwerpen naar de Semana Santa in Andalusië. Een kleine 9.000 kilometer met een Peugeot Partner omgebouwd tot mobiel atelier en slaapruimte.
Dat Matyns omgang met foto’s is ingebed in een experimentele praktijk van quasi rituele acties, dat ze haar foto’s metershoog uitvergroot op de muur presenteert en verbindt met sculpturen en installaties, of dat ze fotokaders kneedt van marsepein, dat alles kan je in deze verstilde sequentie van polaroids niet terugvinden. En toch resulteren ook deze mysterieuze, droomachtige beelden van rotsformaties, bomen, bergen en stenen ontegensprekelijk uit dat radicaal subjectieve, creatieve proces. In de foto’s van Matyn hebben de velden ogen en de bossen oren, zoals in de middeleeuwse tekeningen van Jheronimus Bosch. Ze zoekt in de natuur contact met iets onuitsprekelijks, iets wat terugkijkt, zoals de knipoog in een steen (Sad Elephant).
Menig fotografieproject dient als een vrijgeleide om avontuurlijke reizen te maken en op de meest desolate plekken in extreme omstandigheden rond te zwerven, maar de manier waarop Michèle Matyn de polaroidcamera inzet in haar intens persoonlijke beleving van het landschap lijkt een omkering van de gebruikelijke documentaire benadering vanuit een eerder afstandelijk en neutraal standpunt.
De typisch warme en ‘foute’ kleuren, de lichtflitsen, en de wazige onscherpte zijn het gevolg van imperfecties en toevalligheden eigen aan het automatisme van de camera. Matyn zet de picturale poëzie van de polaroid in om beelden te creëren die de herinnering bewaren aan het nagenoeg animistische verbond dat ze sluit met de natuur. In de bergrug suggereert ze een glimlach (Happy Mountain).
Close encounters hebben vaak iets spooky. Stenen en boomstronken, dode stammen en heuvels lijken opgeladen met de emotionele energie van bijzondere ontmoetingen. Fotograferen is voor Matyn allerminst een optisch scannen, ze laat zich voluit leiden door de verbeelding en het onbekende. Het is niet haar intentie te tonen wat er is, het landschap als verte en voorstelling, maar in te zoomen op wat aan haar verschijnt.
Kijk nog eens naar deze polaroids. Eerst geloven en dan zien. Ik herken tragische gedaanten: de grimas van een schedel (Craneo), een Paaseilandachtige figuur overdekt met mos tussen gigantische stenen die uit de hemel zijn gevallen (Sphinx), een versteende schrikgestalte die zijn vleugels spreidt (Agua del Gato), een naargeestig skelet met verbrande holten (Der böse Tod) … Matyn maakt met de camera als haar medespeler die momenten zichtbaar waarop de tijd stolt tot sculptuur en de natuur verschijnt als bezielde creatuur. In de polaroids worden de dreigende en smekende wezens wier donkere gaten ons naar binnen zuigen als het ware belichaamd. Haar research naar eeuwenoude volksverhalen en gebruiken, antropologische mythen en sagen, maar evengoed populaire strips en films over de dunne grens tussen mens en dier, tussen mens en demon voedt haar ontvankelijkheid voor krachten in de natuur. Zo adopteert ze tijdens haar pelgrimages ook de boomstronk Lucien Desert als gezelschap om haar angsten te bezweren, en verwees Gloria, haar foto’s en performances rond een storthoop op een braakliggend terrein in Antwerpen, naar de bebrilde compostberg die als orakel geraadpleegd werd door de Freggels, de ondergrondse griezels in de populaire poppenserie van Jim Henson.
Michèle Matyn is een dame met soul. Haar werk refereert aan de bron van het occulte in artistieke tradities van het surrealisme tot de geheimzinnige polaroids van de Russische regisseur Andrej Tarkovski, de duende van García Lorca, of nog aan de actuele interesse voor het animisme dat de modernistische tweedeling tussen zielloze en bezielde materie, tussen fictie en realiteit in twijfel trekt, en de werkelijkheid oplaadt met verborgen krachten (zie de tentoonstelling Animism in het MuHKA en Extra City in Antwerpen). Het is interessant om te zien hoe Matyn met fotografie omgaat. Net dat medium is sinds haar ontstaan ingezet om de werkelijkheid te objectiveren, op een afstand te plaatsen als ‘het andere’. Wat als we die scheiding opheffen en het onbekende uitnodigen om zichzelf kenbaar te maken in een beeld? Dan wordt fotografie een beetje magie.
Het fotograferen van dingen die een bijzondere, emotionele betekenis hebben en daardoor het karakter krijgen van een Merzbau of een schrijn, is terug te vinden in Matyns oudere fotoreeksen Superfans, over idolatrie, en in het prachtige portret van (en mét) de zanger Daniel Johnston, Love is the answer and you know that for sure. Dat is ook de titel van haar eerste solotentoonstellingen in De Brakke Grond in Amsterdam in 2006 en in het FotoMuseum Provincie Antwerpen in 2007. Ze presenteerde datzelfde jaar Bivak Gloria in het Hessenhuis, The coming of the green man in Homey en Back to the future in Kunstencentrum België in Hasselt. In 2008 exposeerde ze Bodil Edenhagen. We live together in a photograph of time in de Sint-Lucaspassage Antwerpen, en in 2009 Boterknieën in kunstruimte 1646 in Den Haag. I wasn’t born yesterday, deary. A trip in the eye of Guy Maddin werd gepresenteerd in de Brusselse Beursschouwburg in februari 2010, en Samanta werd voorgesteld op 24 april 2010 in SECONDroom Antwerpen. Michèle Matyn won de eerste Canvascollectie in 2008, en is actief in verschillende kunstenaarsinitiatieven en internationale collectieven als Cakehouse vzw, Bissy Bunder en Rotkop waarmee ze performances, films, cd’s, magazines en tentoonstellingen produceert, zoals het geslaagde A meeting between the tragic and the funny (in het Hessenhuis en De Brakke Grond).